Liên minh châu Âu bỏ miễn thuế VAT đối với các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu

Liên minh châu Âu (EU) đã thay đổi đáng kể trong cách thức thu thuế giá trị gia tăng (VAT) đối với các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu từ ngày 1/7/2021. Sự thay đổi này, được thiết kế để giải quyết các lỗ hổng và bất công trong hệ thống thuế hiện tại, đã mang lại những tác động sâu rộng đến thương mại điện tử xuyên biên giới và cách thức các doanh nghiệp hoạt động trên thị trường chung Liên minh châu Âu.

Bối cảnh của thay đổi chính sách

Trước thời điểm ngày 1 tháng 7 năm 2021, các lô hàng nhập khẩu vào EU có trị giá dưới 22 Euro được miễn thuế VAT. Quy định này, ban đầu được xây dựng để giảm thiểu chi phí quản lý thuế đối với các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu, từ đó đã tạo ra một lỗ hổng lớn, qua đó cho phép các nhà bán lẻ ngoài EU trốn thuế một cách hợp pháp, gây bất lợi cho các nhà bán lẻ trong thị trường Liên minh châu Âu, những người phải chịu thuế VAT đầy đủ. Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2021, miễn trừ này đã bị bãi bỏ và thuế giá trị gia tăng này được tính cho tất cả hàng nhập khẩu, bao gồm cả những hàng hóa có giá trị dưới 22 Euro. Việc miễn thuế nhập khẩu đối với hàng nhập khẩu có trị giá tại dưới 150 Euro. vẫn được áp dụng. Do đó, thuế VAT phải nộp khi nhập khẩu tất cả hàng hóa, trong khi thuế nhập khẩu chỉ được tính cho hàng hóa có trị giá trên 150 Euro, trừ trường hợp hàng hóa phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Trong thời gian qua, tương tự như Liên minh châu Âu, nhiều quốc gia như Úc, New Zealand, Na Uy, Vương quốc Anh, Singapore, Thái Lan, Việt Nam… cũng đã bỏ việc miễn thuế VAT, thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) hoặc thuế bán hàng (Sales Tax) đối với hàng nhập khẩu có giá trị nhỏ.

Bảng: Thông tin các nước bỏ miễn thuế giá trị gia tăng đối với các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu

Mục đích chính của Liên minh châu Âu trong việc loại bỏ ngưỡng miễn thuế giá trị gia tăng với trị giá dưới 22 Euro và thực hiện các thay đổi khác bao gồm:

Thứ nhất, chống gian lận thuế: lỗ hổng 22 Euro đã tạo điều kiện cho gian lận thuế VAT, với các nhà bán lẻ ngoài EU thường khai báo sai trị giá hàng hóa để trốn thuế.

Thứ hai, tạo sân chơi bình đẳng: việc loại bỏ miễn thuế VAT cho các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu giúp tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng hơn giữa các nhà bán lẻ trong và ngoài EU.

Thứ ba, tăng số thu ngân sách: việc thu thuế VAT đối với tất cả các lô hàng nhập khẩu, bất kể giá trị, sẽ tạo ra một nguồn doanh thu thuế đáng kể cho các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu.

Thứ tư, đơn giản hóa quy trình nghiệp vụ: việc triển khai Hệ thống Nhập khẩu Một Điểm Dừng nhằm đơn giản hóa việc kê khai và nộp thuế VAT đối với các nhà bán lẻ ngoài Liên minh châu Âu.

Cuối cùng, bảo vệ người tiêu dùng: Bằng cách đảm bảo rằng tất cả các sản phẩm nhập khẩu đều chịu thuế giá trị gia tăng, Liên minh châu Âu hy vọng sẽ tăng cường tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Những thay đổi chính sách cụ thể của EU

Các thay đổi chính sách thuế giá trị gia tăng quan trọng đối với các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu vào thị trường Liên minh châu Âu bao gồm: (i) Loại bỏ ngưỡng miễn thuế 22 Euro: Tất cả các lô hàng nhập khẩu vào thị trường EU, bất kể giá trị, đều phải chịu thuế VAT; (ii); Áp dụng Hệ thống Nhập khẩu Một Điểm Dừng (Hệ thống IOSS): Hệ thống này cho phép các nhà cung cấp, người bán hàng ngoài EU đăng ký tại một quốc gia thành viên Liên minh châu Âu và nộp thuế VAT cho tất cả các lô hàng bán cho người tiêu dùng ở các quốc gia thành viên khác; (iii) Thuế VAT được thu tại thời điểm bán: Hệ thống IOSS cho phép nhà cung cấp thu thuế VAT từ người mua tại thời điểm bán và nộp thuế cho cơ quan thuế thành viên EU thông qua Cổng thông tin của Hệ thống IOSS; (iv) Miễn trừ cho các doanh nghiệp nhỏ: Một số doanh nghiệp nhỏ đủ điều kiện để được miễn trừ sử dụng Hệ thống IOSS nếu thỏa mãn một số điều kiện nhất định.

Việc thay đổi này ảnh hưởng đến tất cả tổ chức, cá nhân trong chuỗi cung ứng thương mại điện tử, từ nhà cung cấp, người bán hàng trực tuyến và các thị trường/nền tảng thương mại trực tuyến trong và ngoài Liên minh châu Âu, đến các công ty, tổ chức làm dịch vụ bưu chính và chuyển phát nhanh, cơ quan Hải quan và cơ quan Thuế nội địa, cho đến người tiêu dùng cuối cùng.

EU triển khai Hệ thống Nhập khẩu Một Điểm Dừng

Để triển khai có hiệu quả, Liên minh châu Âu triển khai Hệ thống Nhập khẩu Một Điểm Dừng (IOSS: Import One-Stop Shop). Hệ thống IOSS là một cổng thông tin điện tử được Liên minh châu Âu sử dụng để đơn giản hóa việc kê khai và nộp thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị nhỏ bán cho người tiêu dùng ở thị trường EU. Hệ thống hoạt động như một “cổng một cửa”, giúp các doanh nghiệp bán hàng trực tuyến từ bên ngoài EU quản lý và thực hiện nghĩa vụ thuế VAT một cách dễ dàng và hiệu quả hơn.

Theo EU, Hệ thống IOSS là một công cụ quan trọng để thu thuế giá trị gia tăng đối với các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu. Hệ thống này hoạt động bao gồm các bước cụ thể sau: (i) Đăng ký thuế: các nhà cung cấp ngoài EU đăng ký Hệ thống IOSS tại một quốc gia thành viên EU; (ii) Thu thuế VAT: các nhà cung cấp thu thuế VAT từ người mua tại thời điểm bán hàng trên các nền tảng thương mại điện tử; (iii) Kê khai và nộp thuế: các nhà cung cấp kê khai và nộp thuế VAT định kỳ (thường là hàng tháng) thông qua Cổng thông tin Hệ thống IOSS; (iv) Chuyển tiền thuế thu được: cơ quan thuế của quốc gia thành viên EU nơi nhà cung cấp đăng ký trên Hệ thống IOSS sẽ chuyển tiền thuế VAT thu được cho các quốc gia thành viên EU khác mà ở đó các lô hàng hóa trị giá thấp được tiêu thụ.

Hình: Các bước thực hiện trên Hệ thống IOSS.

Nguồn: dịch từ Hải quan Đức.

Việc triển khai Hệ thống IOSS có một số ưu điểm sau: (i) Đơn giản hóa: giảm thiểu các thủ tục hành chính cho các nhà cung cấp ngoài EU; (ii) Minh bạch: tăng cường tính minh bạch trong quá trình thu thuế VAT; (iii) Hiệu quả: cho phép cơ quan thuế EU thu thuế VAT một cách hiệu quả hơn và  hàng hóa được thông quan nhanh chóng hơn vì đã nộp thuế; (iv) Thuận tiện: Giúp người tiêu dùng thanh toán thuế VAT tại thời điểm mua hàng, tránh các chi phí bất ngờ khi nhận hàng; (iv) Đảm bảo cạnh tranh công bằng: tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng hơn giữa các nhà bán lẻ trong và ngoài Liên minh châu Âu.

Tác động của quy định mới đối với các doanh nghiệp và người tiêu dùng

Quy định mới về việc bỏ miễn thuế giá trị gia tăng đối với các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu của EU từ ngày 1 tháng 7 năm 2021 đã có những tác động đáng kể đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà bán lẻ ngoài EU bao gồm: (i) Tăng chi phí tuân thủ: các doanh nghiệp phải đối mặt với chi phí đăng ký Hệ thống IOSS, kê khai thuế VAT, và tuân thủ các quy định mới; (ii) Thay đổi mô hình kinh doanh: Một số doanh nghiệp có thể cần phải điều chỉnh mô hình kinh doanh của doanh nghiệp để phù hợp với các quy định mới; (iii) Cạnh tranh: các doanh nghiệp tuân thủ các quy định mới có thể cạnh tranh công bằng hơn với các doanh nghiệp không tuân thủ; (iv) Cơ hội mở rộng thị trường: việc đăng ký Hệ thống IOSS có thể giúp các doanh nghiệp tiếp cận thị trường EU một cách dễ dàng hơn.

Khi EU dừng miễn thuế VAT đối với các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu thì người tiêu dùng cũng chịu ảnh hưởng từ các quy định mới này: (i) Về mặt giá cả: giá cả có thể tăng nhẹ do các nhà bán lẻ chuyển chi phí tuân thủ thuế VAT cho người mua; (ii) Đảm bảo tính minh bạch: người tiêu dùng sẽ biết trước số tiền thuế giá trị gia tăng phải trả khi mua hàng trực tuyến; (iii) Tính thuận tiện: việc nộp  thuế VAT tại thời điểm mua hàng giúp tránh các chi phí bất ngờ khi nhận hàng; (iv) Bảo vệ người tiêu dùng: các sản phẩm chịu thuế VAT được kiểm soát chặt chẽ hơn, giúp bảo vệ người tiêu dùng khỏi hàng giả, hàng kém chất lượng.

Mặc dù các quy định mới của EU đã đạt được những thành công nhất định, nhưng vẫn còn một số thách thức cần giải quyết: (i) Tuân thủ: đảm bảo sự tuân thủ của tất cả các nhà bán lẻ ngoài EU là một thách thức lớn; (ii) Gian lận: các hành vi gian lận thương mại vẫn có thể xảy ra, đòi hỏi sự giám sát và kiểm soát chặt chẽ của các cơ quan chức năng (Hải quan và Thuế) ; (iii) Phối hợp: cần có sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan chức năng các nước thành viên EU để thực thi các quy định mới; (iv) Sự phức tạp: Hệ thống IOSS có thể phức tạp đối với một số doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ.

Việc Liên minh châu Âu thực hiện thu thuế VAT đối với các lô hàng trị giá nhỏ nhập khẩu là một bước đi quan trọng để giải quyết các lỗ hổng trong hệ thống thuế hiện tại, tạo sân chơi bình đẳng cho tất cả doanh nghiệp, và tăng số thu ngân sách. Mặc dù vẫn còn một số thách thức cần giải quyết trong ngắn hạn và dài hạn, nhưng với sự cam kết và nỗ lực của tất cả các bên liên quan, hệ thống thu thuế giá trị gia tăng mới có thể góp phần vào sự phát triển bền vững của thương mại điện tử xuyên biên giới và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Việc theo dõi và đánh giá liên tục hiệu quả của các quy định mới là cần thiết để đảm bảo rằng đạt được các mục tiêu đề ra và không tạo ra các gánh nặng không cần thiết cho các doanh nghiệp.